|
Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński, twórca Akademii Leona Koźmińskiego.
Foto dzięki uprzejmości ALK |
|
Warszawa – 2 lutego 2017
Dzięki uprzejmości dziennika „
Rzeczpospolita” zamieszczamy poniżej pełny tekst artykułu
prof. dr hab. Andrzeja K. Koźmińskiego, twórcy Akademii Leona Koźmińskiego, zamieszczony w dzisiejszym wydaniu dziennika „
Rzeczpospolita”.
Coraz większe poparcie ma ideologia nowego nacjonalizmu: różne narodowe warianty hasła „America first” – pisze twórca Akademii Leona Koźmińskiego.
Nowy pragmatyzm kontra nowy nacjonalizm
W ostatnich latach prof. Grzegorz W. Kołodko proponuje w swoich licznych publikacjach naukowych i popularnych nowe podejście do nauki ekonomii i polityki gospodarczej określane mianem nowego pragmatyzmu.
Na płaszczyźnie intelektualnej trudno mu wiele zarzucić, jednak w zetknięciu z coraz bardziej powszechną i zyskującą poparcie ideologią nowego nacjonalizmu profesor Kołodko przegrywa.
Na razie.
Najogólniej rzecz ujmując, Kołodko proponuje swoisty eklektyzm, czyli odejście od dominujących paradygmatów i ideologicznych afiliacji na rzecz elastyczności, czyli stosowania różnych zasad i różnych polityk w różnych warunkach.
To podejście osadzone jest w interdyscyplinarnych badaniach naukowych uwzględniających społeczny, polityczny i ekologiczny kontekst gospodarowania i wymóg zrównoważonego rozwoju.
Nowy pragmatyzm uznaje globalizację za zjawisko pozytywne i nieuniknione.
Stąd zasadniczym problemem staje się skuteczna koordynacja polityk i strategii rozwojowych na szczeblu narodowym i globalnym oraz przebudowa struktury instytucjonalnej gospodarki światowej.
Integracja europejska i rozbudowa strefy euro mieszczą się w tym postulacie.
Interes „zwykłych ludzi"
Coraz większe polityczne poparcie ma natomiast ideologia określana mianem nowego nacjonalizmu.
Chodzi o różne narodowe warianty hasła „America first", których celem jest „uwolnienie" narodów z więzów ponadnarodowych porozumień, umów i regulacji.
Jej efektem są zwycięstwa obecnego prezydenta USA czy Brexitu.
Napędza ona zarówno prawicowe, jak i lewicowe populistyczne kampanie Frontu Narodowego we Francji, Alternatywy dla Niemiec, Ruchu Pięciu Gwiazd we Włoszech czy holenderskich nacjonalistów, greckiej Syrizy lub hiszpańskiego Podemos.
Są one oparte na przesłankach emocjonalnych i nie wymagają ustosunkowywania się do racjonalnych, naukowych argumentów.
Odrzucają je a priori jako produkty korupcji czy złej woli elit broniących swoich interesów wbrew interesom „zwykłych ludzi".
Nowy nacjonalizm opiera się na emocjonalnej obronie dwóch zagrożonych wartości: narodowej odrębności i suwerenności oraz tradycyjnego wzorca ludowego dobrobytu ukształtowanego w najbogatszych krajach Zachodu w latach 60. i 70. ubiegłego wieku.
Stąd brak debaty.
W epoce postprawdy z racjonalnymi opiniami się nie dyskutuje, tylko się je zwalcza za pomocą najbardziej fantastycznych argumentów.
Co proponują nowi nacjonaliści?
Protekcjonizm i etatyzm, odbudowę tradycyjnych przemysłów, odgradzanie się od świata zewnętrznego, zahamowanie importu i imigracji.
W wersji europejskiej propozycje te obejmują także rozbudowę systemu świadczeń socjalnych finansowanych przez rządy.
Propozycje te mają zrealizować przeżywające renesans państwa narodowe w ponownie podzielonym świecie, w którym interesy narodowe realizowane są jedne wbrew „drugim" i kosztem „drugich".
Jest to całkowity odwrót od takich dominujących do niedawna w świecie projektów jak regionalna integracja gospodarcza i częściowo polityczna (UE czy NAFTA), wspólne obszary walutowe (strefa euro), porozumienia o wolnym handlu.
|
Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński, twórca Akademii Leona Koźmińskiego.
Foto dzięki uprzejmości ALK |
|
Dobrobyt na świecie
Nowy pragmatyzm i nowy nacjonalizm pozostają w całkowitej opozycji.
Nowy pragmatyzm akceptuje globalizację jako nieuniknioną konsekwencję dotychczasowego rozwoju technologii, społeczeństw i gospodarek i na tej podstawie proponuje wiele rozwiązań i polityk zmierzających do osłabiania jej negatywnych następstw.
Chodzi o postulat rozwoju zrównoważonego ekologicznie, społecznie i ekonomicznie, opartego na zdrowym międzynarodowym i międzynarodowo kontrolowanym systemie finansowym.
Istotnym elementem jest zmniejszanie nierówności ekonomicznych i społecznych i otwarcie jak najliczniejszym grupom społecznym możliwości pomnażania swego osobistego kapitału intelektualnego oraz korzystania z jego owoców dzięki globalnej mobilności.
Podstawą musi więc być swobodny przepływ dóbr, usług, kapitału i ludzi w skali globalnej.
Nowy pragmatyzm wyciąga wnioski z niezaprzeczalnego postępu dobrobytu na świecie, który dokonał się w ostatnich dziesięcioleciach dzięki globalizacji.
Zmierza do intensyfikacji tych pozytywnych zjawisk i stopniowego eliminowania najszerzej pojmowanych nierówności.
Na gruncie nowego pragmatyzmu można stosunkowo łatwo wykazać, że zastosowanie zasad nowego nacjonalizmu będzie miało negatywne skutki ekonomiczne w stosujących je krajach i w skali międzynarodowej.
Protekcjonizm i zatrzymywanie produkcji przemysłowej wewnątrz kraju nie doprowadzi do renesansu tradycyjnych robotniczych miejsc pracy i wzrostu zatrudnienia, ponieważ na przeszkodzie staną technologia i wysokie koszty pracy w krajach bogatych.
Pod parasolem ceł ochronnych ustanie presja na obniżkę kosztów i postęp technologiczny.
Poszarpanie globalnych łańcuchów kooperacji i zaopatrzenia doprowadzi do skokowego wzrostu kosztów i uruchomienia presji inflacyjnej, nad którą trudno będzie zapanować.
Lawinowo narastające wydatki publiczne (na świadczenia socjalne i zbrojenia) uruchomią spiralę zadłużenia państw i mogą doprowadzić do kryzysów, których nie da się konstruktywnie zakończyć w skali jednego kraju.
Etatyzacja gospodarek doprowadzi do powstania znanych z okresu realnego socjalizmu grup interesów, forsujących swoje cele kosztem interesu ogólnospołecznego.
W myśl zasady „miłe złego początki" po wstępnym okresie emocjonalnej fascynacji i obfitszych świadczeń socjalnych przysłowiowy Kowalski zacznie ponosić zwiększone koszty ekonomiczne nowego nacjonalizmu.
Walka klas?
Krytyka nowego nacjonalizmu wydaje się naukowo przekonująca i trudna do zakwestionowania.
Problem w tym, że jego zwolennicy bynajmniej jej nie kwestionują, jedynie ignorują, ponieważ prowadzą swoją narrację na zupełnie innej, emocjonalno-politycznej płaszczyźnie, sięgając do argumentów z arsenału postprawdy.
Efektem jest potężne i rosnące poparcie społeczne.
Warto zastanowić się nad przyczynami tego poparcia.
Odwołam się do klasycznej teorii stratyfikacji społecznej, która wyróżnia klasę wyższą, średnią i niższą.
A w ramach każdej z nich trzy warstwy: średnią, wyższą i niższą.
Nowy nacjonalizm to ideologia klasy średniej, a zwłaszcza średniej niższej i średniej średniej. Podłożem jest strach, i to niepozbawiony podstaw.
W latach 60. i 70. setki milionów pracowników najemnych wykonujących rutynowe prace wymagające średnich kwalifikacji, wykwalifikowanych robotników, urzędników, administratorów, drobnych przedsiębiorców osiągnęły w zamożnych krajach Zachodu godny pozazdroszczenia poziom materialnego dobrobytu i bezpieczeństwa socjalnego.
Jednak w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci materialna i społeczna pozycja klasy średniej ulegała erozji, a kryzys, który symbolicznie rozpoczął się upadkiem banku Lehman Brothers w USA i „katastrofą grecką" w Europie, przyspieszył proces degradacji.
Nie jest tajemnicą, że u podstaw tego procesu leżą technologia i globalizacja.
Technologia umożliwia zastępowanie większości rutynowych i powtarzalnych czynności, z których utrzymuje się większość klasy średniej, przez coraz bardziej wyrafinowane i inteligentne systemy oraz stwarza możliwości globalnej koordynacji działalności.
Rosnąca część tortu staje się więc udziałem stosunkowo nielicznej grupy najwyżej kwalifikowanych pracowników zaliczanych do klasy wyższej lub wyższej średniej.
|
Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński, twórca Akademii Leona Koźmińskiego.
Foto dzięki uprzejmości ALK |
|
Potteryzacja czy globalizacja
Globalizacja demoluje przytulny świat klasy średniej na trzy sposoby.
Po pierwsze, wykonywanie prostych czynności przez drogich pracowników w bogatych krajach jest niemożliwe ze względu na koszty.
Stąd ucieczka przemysłu do krajów o tańszej sile roboczej, względnie automatyzacja i robotyzacja, jeśli powrót jest wymuszony przez rządy.
Po drugie, masowe migracje z krajów biednych zmieniają tkankę społeczną bogatego Zachodu.
Po trzecie, koncentracja kapitału i finansjalizacja napędzają kolosalne zyski międzynarodowym korporacjom.
Nowy pragmatyzm, który proponuje model zrównoważonego rozwoju, umożliwia stopniowe usuwanie tych zagrożeń bez rezygnacji z korzyści globalizacji.
Ale to mało efektowna, naukowa recepta, która nie przekonuje sfrustrowanych i przestraszonych.
Nowy nacjonalizm bardziej przemawia do ludzi wychowanych na przygodach Harry'ego Pottera i filmach fantasy.
Czary są przecież możliwe!
Profesor Kołodko przegrywa z Harrym Potterem.
Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński
Źródło: Dziennik „Rzeczpospolita”
http://www.rp.pl/
Wizytówka prof. Andrzeja K. Koźmińskiego
http://www.kozminski.edu.pl/pl/kadra-i-badania/wyszukiwarka-pracownikow/wizytowka/?id=88
ASTROMAN Magazine - 2016.12.05
Prof. Andrzej K. Koźmiński: Firmy muszą być zwinne
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2167
ASTROMAN Magazine - 2015.08.04
Prof. Andrzej Koźmiński: Dezercja elit
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1947
ASTROMAN Magazine - 2014.09.26
Profesorowie Akademii Leona Koźmińskiego: Grozi nam kryzys społeczny, a nie ekonomiczny
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1796
ASTROMAN Magazine - 2013.07.09
Prof. Andrzej Koźmiński: Hipokryzja i medycyna
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1493
ASTROMAN Magazine - 2013.02.20
Prof. Andrzej Koźmiński: Armia okupacyjna jest w Polsce
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1412
ASTROMAN Magazine - 2011.08.06
Najbardziej prestiżowa międzynarodowa akredytacja dla polskiej Akademii Leona Koźmińskiego
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1029
ASTROMAN Magazine - 2011.03.06
Błędy tak zwanych fachowców od gospodarki to nie wyjątek, tylko reguła
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=913
ASTROMAN Magazine - 2010.10.27
Najlepszy w Polsce Executive MBA to program Akademii Koźmińskiego
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=830
ASTROMAN Magazine - 2010.02.06
Trzeci sukces uczelni Koźmińskiego w rankingu "Financial Times"
http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=659
ASTROMAN Magazine
Publikacja tekstów pochodzących z wydawnictw prasowych bądź elektronicznych prezentowanych w ASTROMAN Magazine nie ma charakteru komercyjnego, służy wyłącznie celom edukacyjnym, dydaktycznym i naukowym - zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04.02.1994 r. (Dz. U. z dn. 23.02.1994 r. nr 24, poz. 83).
Editor-in-Chief of ASTROMAN magazine: Roman Wojtala, Ph.D.