W latach 2010-2012 powstaną
w Polsce pierwsze naukowe
satelity badające gwiazdy jaśniejsze i gorętsze od Słońca.
Projekt astronomów, którego koszt wyniesie ponad 14 mln złotych, ma pomóc w zrozumieniu wewnętrznej budowy największych gwiazd naszej galaktyki.
"To jest międzynarodowy projekt astronomiczny, którego zadaniem jest obserwacja spoza atmosfery Ziemi drobnych pulsacji jasnych gwiazd za pomocą serii satelitów BRITE" - powiedział PAP szef naukowy projektu
prof. Aleksander Schwarzenberg-Czerny z Centrum Astronomicznego PAN, które realizuje go wspólnie z budującym te satelity
Centrum Badań Kosmicznych PAN.
|
prof. Aleksander Schwarzenberg-Czerny,
Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika, Warszawa |
|
W opinii profesora, pulsacje gwiazd, podobnie jak ziemskie wstrząsy sejsmiczne, niosą informację o ich wewnętrznej budowie.
"Wyciąganie tych informacji, zwane astrosejsmologią, to specjalność, w której polscy astronomowie należą do absolutnej czołówki 2-3 najlepszych zespołów na świecie" - zapewnił
Schwarzenberg-Czerny.
Jak zaznaczył, w eksperymencie chodzi o obserwację kilkuset (500-800)
gwiazd Drogi Mlecznej.
"Zadaniem naukowym tych satelitów jest robienie szerokokątną kamerą zdjęć nieba w celu precyzyjnego pomiaru jasności najjaśniejszych gwiazd. Te gwiazdy mają to do siebie, że z Ziemi trudno je dokładnie mierzyć, chociaż każdy może je zobaczyć wychodząc nocą przed swój dom przy bezchmurnym niebie" - powiedział naukowiec.
Zaznaczył, że polskim badaczom chodzi m.in. o zbadanie mechanizmu konwekcji, czyli transportu energii, który odbywa się w najgorętszych gwiazdach.
"To jest ważny w przyrodzie mechanizm, i znany fizykom od ponad 100 lat, jednak do tej pory nie mamy jego precyzyjnego matematycznego opisu. Nasze badania mogą to zmienić" - wyjaśnił
Schwarzenberg-Czerny.
Pulsacje gwiazd będą badane za pomocą
serii satelitów BRITE, zaprojektowanych w ramach programu
BRIght Target Explorer (BRITE)-Constellation, który jest realizowany w kooperacji
kanadyjsko-austriacko-polskiej.
"BRITE to malutkie statki, których waga nie przekracza 5 kg, a rozmiary wynoszą 20 x 20 x 20 cm. W takim małym sześcianie umieszczone zostaną narzędzia do komunikacji, do orientacji statku w przestrzeni, baterie słoneczne, a także aparatura naukowa, czyli mały teleskop soczewkowy wyposażony w cyfrową kamerę fotograficzną" - tłumaczył naukowiec.
Według niego, umieszczona w kosmosie niewielka kamera nada się lepiej do obserwacji gwiazd niż wielkie teleskopy.
"Na Ziemi zaburzenia przezroczystości atmosfery znacznie ograniczają dokładność pomiaru blasku. Mała szerokokątna kamera umieszczona w kosmosie zobaczy dostatecznie dużo jasnych gwiazd, bez zakłócającego i nieprzewidywalnego wpływu atmosfery" - zapewnił
Schwarzenberg-Czerny.
Powodzenie projektu, którego koszt w wysokości ponad 14 mln złotych sfinansuje
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, będzie miało znaczenie także dla przyszłego udziału polskich naukowców i firm w bardziej skomplikowanych eksperymentach realizowanych przez np.
Europejską Agencję Kosmiczną.
"Tak to już jest w badaniach astronomicznych, że jeśli ktoś nie zrobił żadnego kompletnego satelity, to nie powierzy mu się żadnej ważnej funkcji na terenie Europejskiej Agencji Kosmicznej" - mówił profesor.
"To będzie taki nasz nieformalny egzamin maturalny” - zażartował.
Podkreślił też, że suma 14 mln złotych to w Polsce od 1989 roku największy grant badawczy w dziedzinie astronomii i badań kosmicznych, choć tylko np.
1/600 kosztu teleskopu kosmicznego Hubble'a.
Naukowiec zapowiedział, że pierwszy polski satelita zostanie wyniesiony na okołoziemską orbitę w 2011 roku, kolejny - w 2012 roku.
"W sumie w kosmosie znajdzie się sześć satelitów BRITE: dwa kanadyjskie, dwa austriackie i dwa polskie" - podsumował
prof. Schwarzenberg-Czerny.
PAP
31.12.2009
http://www.wnp.pl/wiadomosci/97971.html
Centrum Astronomiczne PAN im. M. Kopernika
Centrum Astronomiczne PAN im. Mikołaja Kopernika powstało w 1978 roku, na bazie utworzonego w 1956 roku
Zakładu Astronomii PAN.
Budowa i wyposażenie CAMK były możliwe dzięki pomocy amerykańskiego środowiska astronomicznego.
CAMK był jednym z pionierskich ośrodków rozwoju numerycznych technik obliczeniowych, sieci komputerowych i Internetu w Polsce (działał tu między innymi jeden z pierwszych mikrokomputerów).
Z Centrum wywodzi się wielu wybitnych polskich astronomów, pracujących w czołowych ośrodkach naukowych na świecie.
Obecnie w CAMK rozwijane są wszystkie najważniejsze dziedziny astrofizyki.
http://www.camk.edu.pl/
Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk
Centrum Badań Kosmicznych jako
interdyscyplinarny instytut naukowy Polskiej Akademii Nauk utworzony w 1976 roku:
• prowadzi prace naukowe i techniczne oparte na eksperymentach kosmicznych w zakresie fizyki przestrzeni kosmicznej oraz fizycznych i geodynamicznych badań planet i Ziemi,
• łączy twórczość badawczą z kreatywnością konstrukcyjną,
• promuje zaangażowanie Polski w międzynarodowych misjach kosmicznych,
• tworzy związki badań kosmicznych z ich praktycznymi zastosowaniami w Polsce,
• jest inspirowane potrzebami nauki i krajowego rynku w zakresie technik kosmicznych.
Zarys działalności Centrum Badań Kosmicznych PAN
Od rozpoczęcia działalności około 50 przyrządów zbudowanych w
Centrum Badań Kosmicznych PAN zostało wyniesionych w przestrzeń kosmiczną na pokładach rakiet, sztucznych satelitów Ziemi i sond międzyplanetarnych.
Pozwoliły one m.in. zbadać mechanizmy wzbudzania i propagacji fal plazmowych oraz poznać globalny obraz elektromagnetycznego otoczenia Ziemi i odkryć jego antropogenne uwarunkowania.
|
Rakietowy doplerometr rentgenowski
Foto: Centrum Badań Kosmicznych PAN |
|
Prace eksperymentalne i teoretyczne
Centrum Badań Kosmicznych PAN wniosły istotny wkład w poznanie oddziaływań wiatru słonecznego z plazmą lokalnego ośrodka międzygwiazdowego i składową neutralną materii międzygwiazdowej w heliosferze oraz w zrozumienie procesów wydzielania energii w koronie
Słońca, a także w zbadanie środowiska plazmowego komety
Halleya.
|
Jonosferyczny Radiospektrometr
Foto: Centrum Badań Kosmicznych PAN
|
|
W
Centrum Badań Kosmicznych PAN powstał jeden z najbardziej wszechstronnych systemów obliczeń orbitalnych małych ciał
Układu Słonecznego, który umożliwił zbadanie osobliwości i ewolucji ruchów wielu komet i planetoid, w tym zagrożenia
Ziemi ze strony niektórych z tych obiektów.
|
Fourierowski Spektrometr Podczerwieni
Foto: Centrum Badań Kosmicznych PAN
|
|
Dzięki opracowaniu lokalnego modelu jonosfery nad
Europą Centrum Badań Kosmicznych PAN zapewnia najwyższy poziom serwisu prognoz heliogeofizycznych dla potrzeb krajowych służb telekomunikacyjnych oraz międzynarodowego systemu
ISES.
|
SphinX - polski instrument do pomiarów rentgenowskiego promieniowania Słońca
Foto: Centrum Badań Kosmicznych PAN
|
|
Wykorzystując globalny system nawigacji satelitarnej
GPS w Centrum Badań Kosmicznych PAN opracowano jednorodną sieć powierzchniową
Polski i związano ją z europejskim fundamentalnym układem geodezyjnym
EUREF, stworzono
Polską Atomową Skalę Czasu o wysokim stopniu stabilności oraz uruchomiono stację monitorującą systemu nawigacji satelitarnej
EGNOS.
|
Rakiety i satelity, na których umieszczone były instrumenty zbudowane w Centrum Badań Kosmicznych PAN w ciągu ostatnich 25 lat.
Foto: Centrum Badań Kosmicznych PAN
|
|
Zbudowany w Centrum Badań Kosmicznych PAN
dalmierz laserowy pozwolił na włączenie
Obserwatorium Astrogeodynamicznego Centrum Badań Kosmicznych PAN w Borowcu do światowej sieci satelitarnych obserwacji laserowych, a uzyskane m.in. z jej baz dane pomiarowe, a także cieszące się uznaniem międzynarodowym badania teoretyczne ruchu obrotowego
Ziemi, umożliwiły m.in. odkrycie korelacji krótkookresowych oscylacji tego ruchu ze zmianami atmosferycznego i oceanicznego momentu pędu.
Udział w najbardziej prestiżowych międzynarodowych projektach kosmicznych jak
CASSINI (badania Saturna i Tytana), INTEGRAL (kosmiczne laboratorium wysokich energii), MARS EXPRESS (sonda marsjańska) czy
ROSETTA (misja do komety) świadczy o uznaniu z jakim działalność CBK spotyka się na świecie.
http://www2.cbk.waw.pl/index.php?id=16