Mauritius ma najlepszy klimat dla biznesu w Afryce, według raportu Banku Światowego i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju. Źródło: materiały własne

Warszawa – 17 stycznia 2014

Dzięki uprzejmości dziennika „Rzeczpospolita” zamieszczamy poniżej pełny tekst artykułu Jana Krzysztofa Kuliga.

Uczcie się od Brazylii, Chin i Turcji

Niech rząd pokaże, jak zamierza zorganizować wsparcie polskich przedsiębiorców chcących działać w Afryce.

Bezpieczeństwo surowcowe, zrównoważony budżet państwa i rozwój rodzimych firm – to wszystko udaje się osiągnąć kilku krajom nieafrykańskim, ale w Afryce aktywnym gospodarczo.

Tę prawidłowość niedawno dostrzegli rządzący Polską.

Ostatnio mieliśmy serię zachęt, głównie słownych, kierowanych do polskich przedsiębiorców: złote runo ma się znajdować na Czarnym Lądzie.

African Business, listopad 2013. Źródło: materiały własne

Zanim jednak polskie firmy ruszą masowo po kokosy, warto przyjrzeć się mechanizmom, jakie wypracowały Brazylia, Chiny i Turcja.

To państwa, które odnoszą sukcesy w Afryce, choć są tam obecne stosunkowo krótko.

Być może pojawi się wówczas szansa, by potencjalna polska wyprawa gospodarcza na ten kontynent nie skończyła się porażką i stratami finansowymi.


Trzy problemy, jedno lekarstwo


Każdy z trzech wymienionych krajów znalazł się w swoim czasie w trudnej sytuacji gospodarczej.

Brazylia zbytnio uzależniła się od handlu z USA i Europą.

Chiny boleśnie odczuły skutki embarga nałożonego przez Zachód po masakrze na placu Tiananmen.

Turcja nie mogąc się doczekać wejścia do Unii i spodziewanych z tego profitów, także musiała znaleźć nowy sposób postępowania.

Do tego doszły mocarstwowe ambicje każdego z państw.

University of Cape Town zajmuje 1 miejsce w rankingu Top 10 African Business Schools. Źródło: materiały własne

Środkiem do realizacji tych zamierzeń okazała się w każdym z trzech wypadków ekspansja w Afryce.
Co ciekawe, odbywała się ona wedle zbliżonych do siebie modeli, które być może nadają się do rozważenia przez polskich decydentów.

W wymienionej trójce krajów była wola polityczna, by zmienić niekorzystną sytuację.
Znalazła ona ujście w starannej ocenie potrzeb i możliwości – tak swoich, jak i potencjalnych partnerów afrykańskich.

W efekcie w Brazylii, Chinach i Turcji powstały strategie, które roboczo można nazwać „wasze surowce za nasze budowy".

Nairobi, stolica Kenii. Źródło: materiały własne

Na Czarnym Lądzie obcokrajowcy budują infrastrukturę – drogi, koleje, porty, mosty, lotniska – i energetykę w zamian za ropę, gaz, miedź, żelazo i metale rzadkie.


Polskie początki


Największe przedsiębiorstwa krajów nieafrykańskich obecnych w Afryce to firmy państwowe zajmujące się wydobyciem surowców, odpowiedniki naszego Orlenu, Lotosu, KGHM czy Azotów.

Kredyty na ich działalność to także element strategii wobec Czarnego Kontynentu – zaoferowały je największe państwowe banki danego kraju nieafrykańskiego albo instytucje finansowe tworzone specjalnie dla ekspansji na tym kontynencie.

Źródło: materiały własne

Analogię w Polsce możemy znaleźć w Banku Gospodarstwa Krajowego oraz w programie Polskie Inwestycje Rozwojowe (PIR).
Z tą oczywiście różnicą, że BGK nie finansuje działań polskich gigantów w Afryce.

Być może brak mechanizmu kredytowania przez nasze państwo zakupów surowców dla największych polskich firm jest powodem, dla którego jak na razie nie słyszymy o przejęciach naprawdę wielkich złóż surowców w Afryce.

Nabycie złóż fosforytów w Senegalu przez Grupę Azoty to stosunkowo nieduży kontrakt, wart 29 mln dolarów, którego płatność została rozłożona na lata.

Oprócz przygotowania kredytów i wyboru beneficjentów spośród największych rodzimych konglomeratów w Chinach, Turcji i Brazylii podjęto kolejne przygotowania.

Znaleziono w budżecie państwa pieniądze na początkowy etapy ekspansji w Afryce: szkolenie kadr dyplomatycznych, wybór krajów docelowych, poznanie systemów prawnych, a co ważniejsze – miejscowych kultur.

W przypadku Brazylii było to o tyle łatwiejsze, że skierowała ona znaczną część działań na Angolę, z którą łączy ją język i częściowo kultura.

W Turcji władze zdecydowały się na ekspansję w bliskich kulturowo krajach muzułmańskich.

Bilateralne Forum Biznesu Turcja - Afryka Południowa. Johannesburg, 4 października 2012. Dzięki uprzejmości satba.org

Chińczycy natomiast nie bawili się w żadną bliskość: zalali po prostu Afrykańczyków dotacjami i podarkami.
Dlatego są największym graczem na kontynencie.
Są jednak postrzegani przez Afrykanów jako najbardziej oddaleni, a wręcz obcy.

W ślad za konglomeratami wydobywczymi czy wydobywczo-budowlanymi pojawili się podwykonawcy z krajów nieafrykańskich, finansowani – jak w przypadku Brazylii – przez konsorcja nieafrykańskich banków pochodzących np. z dawnych metropolii (w tym przypadku z Portugalii).

W rezultacie rozwój największych firm kredytowanych przez swoje państwa (kredyty gwarantowane dostawami surowców afrykańskich) spowodował z kolei rozwój podwykonawców spoza Afryki finansowanych przez mniejsze banki.


Wola polityczna


Doszło do tego wyłącznie dzięki woli i działaniom polityków.

Przygotowania i wykonanie planu to rezultat decyzji m.in. prezydenta Brazylii Luiza Inacio Luli da Silvy czy premiera Turcji Recepa Erdogana.

Africa Business Week 2013. Frankfurt nad Menem, Niemcy, 22-26 kwietnia 2013. Dzięki uprzejmości heringinternational.co.za

Do stworzenia mechanizmu rozwoju największych, a potem mniejszych firm oraz przygotowania całego zaplecza intelektualno-bankowo-ubezpieczeniowo-prawno-dyplomatyczno-kulturowego każdy z liderów dołożył plan polityczno-pomocowy dla Afryki.

Plan przewidywał koncentrację na najbardziej zyskownych krajach.

To np. Nigeria i Angola (ropa) – w przypadku Brazylii.
Angola, Nigeria, Sudan (ropa) i Zambia (miedź) – dla Chin.

Zawczasu zaplanowano częste wizyty przywódców w Afryce (prezydent Lula odwiedził ją 12 razy w czasie ośmiu lat prezydentury).

To także liczne wizyty urzędników niższego szczebla – tu najwięcej energii wykazują Chińczycy, którzy wręcz stworzyli urząd przedstawiciela rządu ds. Afryki.

Chińscy włodarze praktycznie nie wysiadają z samolotów latających na ten kontynent.

Systematycznie rozbudowywano także sieci ambasad i biur handlowych.


Nauka i stypendia


Został też rozbudowany program naukowo-stypendialny.

W Chinach sześć uczelni zajmuje się sprawami Afryki, a afrykańscy studenci dostają stypendia magisterskie i doktorskie.

Chodzi o to, by wracali do swoich krajów jako zagorzali miłośnicy Chin.

NABA czyli Norwegian-African Business Association. Norwegian African Business Summit. 12 października 2011. Dzięki uprzejmości norwegianafrican.no

Kraje nieafrykańskie edukują także na miejscu, np. przez szkoły religijne na wschodzie kontynentu, jak Turcy.

Chińczycy nie wahają się przed naturalizacją Afrykańczyków.

Przykładowo w Malawi w 2008 roku wybuchł skandal, gdy okazało się, że dzieci oddawane im na wychowanie przez biedne rodziny po pewnym czasie umiały się porozumiewać wyłącznie po chińsku.

Brazylijczycy nie idą w tym kierunku.

Otwierają instytuty naukowe działające na rzecz zaspokajania potrzeb Afrykanów (np. instytut rolniczy w Ghanie) czy szkolenie lekarzy połączone z budową fabryki leków generycznych w Mozambiku.

W krajach zainteresowanych ekspansją gospodarczą w Afryce powstają na uczelniach wydziały poświęcone gospodarce i kulturze (w tej kolejności) kontynentu.

Źródło: materiały własne

Niestety, trudno znaleźć tu polski odpowiednik.

Działające na naszych uniwersytetach zakłady naukowe poświęcone Afryce nie skupiają się na ekonomii, ale raczej na badaniach literatury czy kultury.

Nie umiem, niestety, wskazać jednej polskiej uczelni, od której można by uzyskać uwzględniające potrzeby naszych firm rzetelne analizy gospodarcze wybranego kraju albo branży w Afryce lub jej regionie.

Miejmy nadzieję, że ta sytuacja się zmieni.

Oby na skutek działań rządu w tej sprawie – bo bez rzetelnej wiedzy ekonomicznej o Afryce, podpartej wiedzą o kulturze, nie mamy szans w konkurencji z krajami dysponującymi London School of Oriental Studies czy jednostką typu L'Institute du Monde Arabe.


Gesty w służbie PR


Kolejny ważny element ekspansji to gesty, choćby budowa szpitali dla Afrykanów, szkół podstawowych czy finansowanie operacji oczu.

Nazywa się to „pomoc rozwojowa", a jej charakter dobrze oddają pierwsze litery tych dwóch słów.

Zostały jeszcze trzy ważne części układanki o nazwie „mechanizm skutecznego wchodzenia na rynki Afryki".

Wystarczy wspomnieć kilka światowych organizacji działających w Afryce. Źródło: materiały własne

Po pierwsze, niezależne od rządu, ale przezeń wspierane agencje zajmujące się inwestycjami danego kraju na kontynencie.

Ich odpowiednikiem jest Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. (PAIiIZ).

PAIiIZ zajmuje się zarówno ściąganiem inwestorów do Polski, jak i obsługą ekspansji polskich firm w Chinach i Afryce.

Realizuje wymyślone w Ministerstwie Gospodarki programy Go China i Go Africa.

LEX AFRICA jest największą i najdłużej działającą siecią kancelarii prawnych w Afryce (została założona w 1993 roku), obecnie zrzesza członków w 24 krajach afrykańskich. Źródło: materiały własne

Brazylijski odpowiednik PAIiIZ skoncentrował się na Afryce, przy hojnym wsparciu rządowym.

Ważne są też zorganizowane, sprawne i naciskające na rząd organizacje przedsiębiorców.

W przypadku Turcji niebagatelną rolę odegrała instytucja o wdzięcznej nazwie Tuskon, grupująca 10 tysięcy firm.
Przygotowywała pomysły dla szefa rządu.

Podobny pomysł wart jest rozważenia w Polsce – nie tylko przez rządzących.


Ważny sport i media


Ostatnia część strategii wejścia do Afryki to kultura, sport i media.

Angolska telewizja zalana jest brazylijskimi telenowelami, angolscy pingpongiści zagrali się już niemal na śmierć ze swoimi kolegami z Chin, a śpiewacy zdarli gardła na festiwalach piosenkarskich krajów portugalskojęzycznych, które Chińczycy organizują w Makau.

O tym wszystkim informują wydawane przez Chińczyków media, takie jak nadająca po angielsku w Kenii telewizja CCTV czy angielskojęzyczny tygodnik „China Daily", także wydawany w Kenii.

Na marginesie dodam, że jego europejską wersję wydaje londyński „The Guardian", dzięki któremu można się dowiedzieć, jak wspaniale jest robić interesy z Chinami, by później móc się relaksować przy kursie kaligrafii.

South Africa Business Directory 2014. Źródło: materiały własne

Zarysowane powyżej składowe gospodarczego wejścia do Afryki to nie wszystko.

To, co łączy różne działania Brazylii, Chin czy Turcji, to wola przywódcy.

Byłbym zobowiązany, gdyby rząd Donalda Tuska przekazał wszystkim zainteresowanym, jak zamierza zorganizować wsparcie polskich przedsiębiorców chcących działać w Afryce.

Źródło: Rzeczpospolita

Pozostaje życzyć sobie, by wśród naszych biznesmenów powstał masowy ruch – taki jak w Turcji Tuskon, który zostałby wsparty przez system kredytów gwarantowanych surowcami, przez wizyty polityków w wybranych krajach Afryki, przez powołanie np. prezydenckiego ministra ds. podróży na ten kontynent, a wreszcie przez inwestowanie w budowę naszych ambasad.

Można pomarzyć... Polski Tuskon?
Tusk – on!

Przynajmniej do najbliższych wyborów.


Jan Krzysztof Kulig

Autor wychowywał się w Afryce


Źródło:

www.rp.pl

Konferencja PAIiIZ nt. programu promocyjnego GoAfrica

Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. (PAIiIZ) zaprasza na konferencję podsumowującą program promocyjny GoAfrica w 2013 roku oraz przedstawiającą związane z nim plany na 2014 rok.

Spotkanie odbędzie się 21 stycznia o godz. 11.00 w Centrum Informacyjnym PAIiIZ.

W wydarzeniu swój udział zapowiedzieli:

• Wicemarszałek Sejmu Cezary Grabarczyk,

• podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Katarzyna Kacperczyk,

• podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Ilona Antoniszyn-Klik,

• prezes PAIiIZ Sławomir Majman,

• prezes Regionalnej Izby Gospodarczej-Łódź Witold Gerlicz.

Konferencja skierowana jest do polskich przedsiębiorców zainteresowanych współpracą z perspektywicznym rynkiem krajów afrykańskich.

Rejestracja za pośrednictwem formularza elektronicznego:

http://www.paiz.gov.pl/goAfrica2013  

do 20 stycznia do godz. 12:00.

Akredytacja mediów pod adresem

e-mail: beata.jez@paiz.gov.pl  

do 20 stycznia do godz. 12:00.


Źródło: PAIiIZ

http://www.paiz.gov.pl/  



ASTROMAN Magazine - 2014.01.01

Jan Krzysztof Kulig: Potrzeba afrykańskiej strategii

http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1626  


ASTROMAN Magazine - 2014.01.01

Noworoczne orędzie Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego

http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1625  


ASTROMAN Magazine - 2013.09.23

Prezydent RP Bronisław Komorowski: Póki my żyjemy…

http://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1561  



ASTROMAN Magazine

Publikacja tekstów pochodzących z wydawnictw prasowych bądź elektronicznych prezentowanych w ASTROMAN Magazine nie ma charakteru komercyjnego, służy wyłącznie celom edukacyjnym, dydaktycznym i naukowym - zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04.02.1994 r. (Dz. U. z dn. 23.02.1994 r. nr 24, poz. 83).